Localización. Monte Medo na parroquia de San Cibrao de Lama Má. Tipo de monumento. Mámoa, elemento megalítico anterior á época castrexa. De interese etnográfico, histórico e arquitectónico. Datación. Descoñecida. A cultura megalítica do Neolítico abrangue os milenios IV e III a.C.; mais na Galiza téñense datado mámoas anteriores ao milenio IV, como a chamada «Chousa Nova», no Concello de Silleda. Descrición. Atópanse dúas mámoas no mesmo espazo forestal, distanciadas uns 70 metros unha da outra. Son de perfil baixo e teñen un diámetro duns 20 a 25 metros. Considéranse cámaras funerarias semellantes aos dolmens. No interior é habitual que teñan paredes e teito formados por grandes pedras e laxas cubertas de terra. As mámoas teñen como característica que asemellan unha elevación sobre o terreo con forma circular, de aí o seu nome, mámoa: do latín, “mammula”, que significa “peito de muller”. Isto débese a unha metáfora do seu aspecto exterior. A súa datación varía e hai avances nas investigacións que fan cambiar a súa cronoloxía. Actualmente a maioría dos especialistas coinciden en datar estes monumentos como propios do Neolítico. Na Galiza as mámoas son monumentos megalíticos habituais e característicos do noroeste peninsular. Desta abundancia xorden varias denominacións: medorra, medoña ou […]
Monte Medo na parroquia de San Cibrao de Lama Má.
Localización. A Chaira. Parroquia de San Salvador de Molgas. Tipo de monumento. Monumento megalítico: Petróglifo. De interese arquitectónico, etnográfico e histórico. Datación. Idade de Bronce (II milenio a.C.). Descrición. Na “Chaira da Insuiña” ou “a Ansuiña”, hai tres petróglifos situados a uns cen metros un dos outros dous. A súa localización é doada por estaren nos arredores do campo de fútbol de Baños de Molgas. • Petróglifo 1, presenta unha forma de espiga ou planta, con talo e pólas rematadas en coviñas. • Petróglifos 2 e 3, están formados por un conxunto de coviñas, sen coñecer o seu significado; pero moi habitual neste termo municipal Catalogación. Inventario Municipal de bens patrimoniais.
A Chaira. Parroquia de San Salvador de Molgas.
Localización. Monte Comunal Lampaza. Parroquia de Santo Estevo de Ambia. Tipo de monumento. Monumento megalítico: Petróglifo. De interese arquitectónico, etnográfico e histórico. Datación. Idade de Bronce (II milenio a.C.). Descrición. Conxunto de petróglifos nas proximidades do río Arnoia. Denominados: • Lampaza III: Presenta varias coviñas distribuidas sobre un penedo de forma rectangular e non moi alto. • Lampaza IV: Conxunto de varias coviñas sobre un penedo de forma redondeada e agochado entre a vexetación Catalogación. Inventario Municipal de bens patrimoniais.
Localización. Parroquia de San Martiño de Betán. • Petróglifos. Monte Cubreiro ou Cobreiro. • Mámoas. A Seara, zona oeste do Monte Cubreiro. Tipo de monumento. De interese arquitectónico, histórico e etnográfico • Petróglifo. Monumento megalítico da Idade de Bronce (II milenio a.C.). Atopamos en diferentes zonas do monte ata catro petróglifos con sinais, probablemente de diferentes épocas e intención: coviñas, formas xeométricas irregulares • Mámoa. Monumento megalítico do Neolítico (IV e III milenios a.C.). Na zona denominada A Seara atopamos ata dez mámoas nunha orientación aproximada Norte – sur . Datación. Idade de Bronce (II milenio a.C.). Catalogación. Inventario de bens patrimoniais, Xunta de Galicia
Parroquia de San Martiño de Betán.
Atópanse nunha chaira entre os pobos de Bouzas e Presqueira. Os petróglifos teñen formas concéntricas e serpentiformes. Sobre a pedra na que se atopan a maior partes destos podemos ver un cruceiro co Anxo da Agonía e a figura de Cristo crucificado e, a poucos metros, una pequeña capela barroca do século XVIII, que se intúen como un feito que convertiría a zona en sagrada. Polo outro lado da estrada, a uns 50 metros, encontramos outros dou círculos concéntricos. Crese que na zona podería haber máis pero de aquí fíxose a estracción da pedra para facer o Santuario de Os Milagros do século XVIII. Atópanse en mal estado porque non posúen ningún tipo de protección cara os fenómenos naturais, así coma o desgaste ocasionado polo home.
San Vitoiro de Presqueira
Están situados no Monte Campelo, en San Martiño de Presqueira, e pertencen á Idade de Bronce. O primeiro dos afloramentos apenas sobresae da rasante do chan. Aínda que está moi erosionado, distinguimos un mínimo de catro motivos de círculos concéntricos con coviña central, da que saen cadanseu suco. Os gravados están moi erosionados, sobre todo os circulares. Xunto a estes tres motivos distínguense catro podomorfos (tres de eles xuntos) e unha coviña illada. No cumio doutro pequeno outeiro granítico(a Pena Coitela), nunha pena que pouco sae da rasante do terreo, aparecen gravadas 5 coviñas de pequenas dimensións, cun diámetro medio de 4 cm. e unha fondura de 1. De polo menos tres destas coviñas sae cadanseu suco, tendo dous de eles unha lonxitude considerable e unha fondura de entre 2 e 3cm. Serían a representación de varias serpes arrastrándose pola superficie do penedo, sendo as cazoletas a cabeza. Preto hai outra pedra que tamén sobresae pouco da rasante do terreo, na que podemos ver gravado un motivo circular, formado por dous sucos circulares concéntricos, sendo o maior de un diámetro próximo a 25cm, tendo no centro unha coviña. Dende a cazoleta central sae un suco que cruza os dous círculos […]
Tumbas de orixe medieval. Almoite é unha das zonas de Baños de Molgas cun importante pasado histórico, debido ao seu emprazamento xeográfico estratéxico. Existen restos de “villae” romana, hoxe non visible.
Neste punto atopamos esta cruz de termo de tipoloxía cristiá. Consta de dous sucos, un deles duns 25 cm. e o outro de uns 15 cm., cruzados a 90º. Teñen os dous un ancho de 2 cm. e unha fondura de 4 cm. aproximadamente. Os extremos dos brazos da cruz están rematados en coviñas duns 5 cm. de diámetro. Indica o punto común aos concellos de Baños de Molgas, Maceda e Paderne de Allariz e as súas parroquias de Betán (San Martiño), Piuca ou Araúxo (Santa María) e Figueiroá (San Xillao). Fonte: José Antonio Gavilanes, en www.patrimoniogalego.net
Atópanse en San Martiño de Betán, concretamente en O Fental, e pertencen á Idade de Bronce. Así, podemos ver unha peneda de gran tamaño, sobre a que aparecen gran cantidade de coviñas de tamaño regular, todas por igual de uns 3 a 4 cm. de diámetro de 1,5cm de fondo, concentradas, maiormente, próximas a unha gran pía natural. Polo lado de nacente ten feitos uns chanzos para subir á cima, para meter a punta do pé e axudarse a ascender. Na cima tamén ten unas zonas traballadas con algún fin, arredor de algunha coviña natural, en algún dos casos podería ser unha vulva. Nos anos 80 do século XX colocouse un gran pau para suxeitar unha bandeira, e dito pau amarrouse con cemento, que a piques estivo de estragar a gravura. Este petróglifo é un dos primeiros documentados cos que contou Baños de Molgas durante moitos anos. Atópase subindo dende Cardoeiro cara o Monte Cubreiro, que está cheo de túmulos e varios petroglifos. Fonte: José Antonio Gavilanes, en www.patrimoniogalego.net
Pedra exenta irregular que formaba parte da parede de peche dunha poula preto do pobo de Bouzas, duns 65cm de largo por 40cm de ancho e case 30cm de espesor. Nunha das súas caras ten gravados con sucos bastante profundos, cinco círculos concéntricos interrompidos por algún suco atravesando dende o centro cara ó exterior, e pequenas cazoletas no centro. Foi atopada casualmente por unha traballadora do concello, dando un paseo pola zona. Foi comunicado a Patrimonio o seu achádeo e o perigo de que ó ser unha pedra exenta, que entre dúas persoas a poden mover facilmente, podería ser roubada. Algo que finalmente ocorreu, pero de alí a uns meses volveu aparecer. Agora permanece gardado na capela de Bouzas. Fonte: José Antonio Gavilanes, en www.patrimoniogalego.net
Alquerque de 9 que posúe a forma tradicional que os caracteriza, os tres cadrados concéntricos e as liñas rectas que unen os seus lados nun punto intermedio. Durante anos creuse que era unha marca de termo, a división entre as parroquias de Ambía e a de Poedo, isto foi por unha mala interpretación da gravura. Definiuse como un círculo con coviña interior, dentro de dous cadrados, posiblemente polo erosionado do suco e rudimentario do seu trazado. Atopámolo gravado no Penedo da Demarcación, unha laxe de uns 10 x 12m sito no Monte da Grama, a non moitos centenares de metros onde estivo a torre dos Ambía, o que nos fai crer na súa datación medieval Fonte: José Antonio Gavilanes, en www.patrimoniogalego.net
Baños de Molgas
Preto do pobo de Santa Eufemia, entre unha carballeira, aparece unha peneda illada na que se poden ver un bo número de cazoletas dun tamaño bastante igualado, entre 5 e 8 centímetros e unha profundidade ben marcada. Aparecen estalladas pola rocha, sen ningún orde aparente, nin orientadas nin aliñadas. A uns 20 metros aparece unha laxa con algunha cazoleta e acanaladura, pero moi desgastada, apenas se adiviña. Non moi lonxe desta peneda podemos observar outro petróglifo, un dos máis rechamantes do concello de Molgas. Nel aprécianse moitas cazoletas e algún suco, aínda que todo moi desgastado. A peneda está a ras do chan, posiblemente limpando a terra circundante se puidera atopar algo máis. Fonte: José Antonio Gavilanes, en www.patrimoniogalego.net
baños de molgas
