Localización. Parroquia de San Salvador de Baños de Molgas. Tipo de monumento. Fonte termal. De interese histórico, etnográfico, turismo termal e arquitectónico. Datación. Época moderna, século XIX. Descrición A Burga de Baños de Molgas é unha fonte termal. Foron os romanos os primeiros en construír baños para gozar destas augas, que as denominaban «Adaquas salientes» (augas brincadeiras). As súas augas brotan a unha temperatura de entre 28º e 49º. O seu uso está especialmente indicado para tratamentos da reuma, artrite e gota. A actual fonte foi construída en cantaría de granito en 1896. Presenta un muro triangular a modo de frontón no que se sitúa a baixa altura o cano, polo que transcorre a auga antes de caer nunha pía cuadrangular. Despois da fonte, hai dous píos de pedra, protexidos cunha cuberta con estrutura metálica e tellado de vidro, probablemente, para poder tomar as augas con calquera condición climatolóxica, e tamén, no primeiro dos píos, para poder lavar. A fonte atópase entre o Balneario de Molgas e a Ponte Vella, a beira do río Arnoia. Catalogación. Inventario de bens patrimoniais, Xunta de Galicia  

Localización. Parroquia de San Salvador de Baños de Molgas. Tipo de monumento. Construción civil de propiedade particular e uso empresarial. Datación. Século XIX. Descrición As propiedades das augas de Molgas son coñecidas dende a época da romanización. En todos os tratados das augas minerais da idade moderna figura a vila de Baños de Molgas como un dos balnearios termais máis coñecidas de toda España. As súas fontes e mananciais foron declaradas de utilidade pública en 1873 e este feito deu pé á construción do Balneario a finais do século XIX. Posteriormente, no século XX, remodelouse e adaptouse ás novas necesidades e usos. É un edificio de catro andares feito en cantaría de granito. Dentro do edificio o manancial principal é coñecido como: a Fonte Quente. As augas do balneario son radioactivas, bicarbonatadas, sódicas, silicatadas e oligometálicas e a auga brota a unha temperatura de 49º C. Os servizos que ofrece o Balneario de Baños de Molgas son: aerosois, baños de hidromasaxe, baños de chorros, ducha nasal e ducha circular. Catalogación. Inventario de bens patrimoniais, Xunta de Galicia

O Outeiro da Torre (en Suatorre) era o lugar onde ser erguía o castelo dos “Señores de Ambía”, emparentados ca importante figura histórica de San Rosendo Méndez, bispo de Santiago de Compostela e fundador de numerosos mosteiros e cenobios. O que hoxe podemos ver, nesta pequena aldea, son as bases nas que se asentaban os muros do castelo e o camiño de acceso, que hoxe forman as rúas de Suatorre. Sábese que as pedras da fortaleza se utilizaron para a construción de vivendas na veciña Vilameá. Un monumento importante desa época medieval é “O Pilo”, un sartego funerario ao pé dun castiñeiro, que pudo pertencer a algún dos “Señores de Ambía” alí enterrados. Outro elemento de interese é a “Cruz da Inquisición”, a súa sede estaba nunha aldea veciña, mais rematou formando parte da decoración dunha vivenda particular en Suatorre. Un dos señores máis recoñecidos de Ambía foi Don Paio Arias de Ambía, que foi o primeiro señor de Soutomaior, ao servizo do Rei Alfonso VII e tamén un dos seus descendentes Paio Méndez de Soutomaior Pérez de Ambía, que por teren loitado nas Navas de Tolosa para o Rei Alfonso VIII, converteuse no “principal” e fundador da casa Sotomayor […]

Localización. Almoite na parroquia de Santa María de Almoite. Tipo de monumento. Relixioso. De interese histórico, etnográfico, relixioso e arquitectónico. Datación. Indeterminada. Elementos da baixa idade media e posterior. Estética barroca. Descrición: O conxunto monumental da Igrexa de Almoite componse de: templo relixioso, viacrucis no muro que o arrodea, peto de ánimas e cruceiro na entrada principal. As obras de arte pódense clasificar dentro do estilo barroco. Representa un conxunto de elementos típicos da arquitectura relixiosa na Galiza que aquí podemos visualizar a un tempo. O cruceiro de pedra érguese ao pé das escaleiras da entrada principal. No fuste, de forma cilíndrica, dispóñense as imaxes de Adán e Eva e a serpe nunha alegoría da expulsión do Paraíso. Remata nun capitel e nunha cruz bifronte coas figura de Cristo e da Virxe.  Garda gran similitude pola súa feitura e labrado, cun dos cruceiros mellor considerados en Galiza, como é o Cruceiro de Hío (Cangas do Morrazo). O viacrucis está formado por varias cruces ao longo do muro do adro da igrexa. O peto de ánimas está situado no muro do adro da igrexa parroquial de Almoite Catalogación. Inventario de bens patrimoniais, Xunta de Galicia.

Localización. Monte Medo. Parroquia de San Xoán de Vide. Tipo de monumento. Relixioso. De interese: arquitectónico, histórico-artístico, relixioso, etnográfico e paisaxístico. Datación. Inicio e finalización da construción actual: 1731-1768. Anteriores construcións relixiosas: século IX e século XV. Descrición O Monte Medo sitúase no medio dunha chaira ao pé da Serra de San Mamede. O santuario é de estilo barroco-neoclásico e está arrodeado dun muro sobre o que se abren catro portas de acceso ao recinto. A fachada semella un retablo pétreo xigante, como avance en pequeno da fachada do Obradoiro na Catedral de Santiago de Compostela (sete anos antes que o de Compostela), coa súa balconada e altar, prevista para celebracións multitudinarias. No exterior do recinto atópanse sete capelas do viacrucis equidistantes entre si, e na parte traseira atópase A Carballa dos Milagres, xunto á Fonte da Virxe, lugar onde se cre que se situaba a primeira ermida adicada á Santa ou á Virxe durante o século IX. Se entramos no recinto dende a porta traseira, atopámonos cos restos da lanterna do anterior templo, tamén barroco do século XVII e, cara á parte dianteira por este mesmo lateral do templo, vemos o Cruceiro da Piedade, con orixe no século XVI […]

Neste punto atopamos esta cruz de termo de tipoloxía cristiá. Consta de dous sucos, un deles duns 25 cm. e o outro de uns 15 cm., cruzados a 90º. Teñen os dous un ancho de 2 cm. e unha fondura de 4 cm. aproximadamente. Os extremos dos brazos da cruz están rematados en coviñas duns 5 cm. de diámetro. Indica o punto común aos concellos de Baños de Molgas, Maceda e Paderne de Allariz e as súas parroquias de Betán (San Martiño), Piuca ou Araúxo (Santa María) e Figueiroá (San Xillao). Fonte: José Antonio Gavilanes, en www.patrimoniogalego.net

Abertas só en época estival. Para máis información podese consultar no Concello: 988 430000

Localización. Santa Eufemia de Ambía na Parroquia de Santo Estevo de Ambía. Tipo de monumento. Capela cristián alto-medieval. De interese arquitectónico, artístico, histórico, etnográfico e relixioso. Datación. Século IX. Inicio da alta idade media. Descrición Capela de estilo prerrománico do século IX e con influencia mozárabe. Cronoloxicamente, está relacionada con outras dúas capelas do mesmo estilo nas terras de Ourense: Santa Comba (concello de Bande) e San Miguel (nos terreos do actual Mosteiro de San Rosendo en Celanova). En poucos lugares se pode atopar semellante concentración de patrimonio arquitectónico-relixioso, nos inicios da idade media europea; coas peculiaridades do estilo propio peninsular, marcado pola influencia da cultura mozárabe. A planta componse dunha soa nave con ábsida rectangular e dividiase en tres capelas interiores. Vense os arranques de dous arcos dobres de ferradura que formaban parte das tres naves primitivas. No seu interior atopamos unha ara de orixe romano (baixo imperio romano) e un cristo crucificado en talla de madeira de orixe medieval-románico. Da época da romanización, figura no contorno de Santa Eufemia a chamada “Fonte das Ninfas”, lugar de onde viría a ara que hoxe está no interior da capela de Santa Eufemia. Catalogación. Ben de interese cultural (BIC). Declarado Monumento […]